Abdest almanın sünnetleri

Uykudan uyandıktan sonra vakit kaybetmeden gece teheccüdü için hazırlanılmalıdır. Bunun için ise, işe abdest almayla başlanmalı ve önce aşağıda açıklandığı şekilde, tuvalet ihtiyacı giderilmelidir. Ardından ise sünnetlerine uyularak abdest veya gerekli ise, gusül alınarak taharetli olma hali sağlanmalıdır.

Tuvalet ihtiyacı giderilirken şu hususlara dikkat edilmesi sünnettir:

1- Tuvalete girmeden önce varsa parmaktaki yüzüğün çıkarılması.

2- Şayet varsa yanda taşınan, Kur'an-i Kerim veya Allah Teâlâ'nın, Allah Resulünün ve Ehlibeyt İmamları'nın isimlerinin yazılı olduğu dua ve benzeri şeylerin tuvalete götürülmeyip dışarıda bir yere bırakılması.

Saygısızlık olmasa dahi, bunların tuvalete götürülmesi mekruhtur. Saygısızlık sayılacağı durumlarda ise haramdır. Saygısızlık amacıyla böyle bir işin yapılması ise, yapan kimsenin dinden çıkmasına yol açar.

3- Tuvalete girerken, sol ayakla girilmesi ve şu duanın okunması:

بِسْمِ اللَّهِ وَبِاللَّهِ، أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الرِّجْسِ النِّجْسِ، الْخَبِيثِ الْمُخْبِثِ، الشَّيْطَانِ الرَّجِيم.

Anlamı:

Allah'ın adıyla ve Allah'tan yardım dileyerek, kirli, kirletici, kötü ve kötülük bulaştırıcı olan kovulmuş şeytandan Allah'a sığınıyorum.

4- Küçük abdest olsa dahi tuvalet ihtiyacının oturduk halde giderilmesi ve bu esnada vücut ağırlığının daha fazla sol ayak üzerine salınması.

5- Tuvalette bulunulduğu süre içinde Allah'ı zikretmek, duyulan ezan cümlelerini tekrarlamak ve zorunlu konuşmalar dışında, konuşulmaması.

6- İhtiyaç giderildikten sonra temizliğin, su ile ve sol el kullanılarak yapılması ve temizlik esnasında şu duanın okunması:

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ الْمَاءَ طَهُوراً، وَلَمْ يَجْعَلْهُ نَجِساً، اللهُمَّ حَصِّنْ فَرْجِي وَأَعِفَّهُ، وَاسْتُرْ عَوْرَتِي، وَحَرِّمْنِي عَلَى النَّار.

Anlamı:

Bütün övgüler, suyu temiz ve temizleyici kılıp necis kılmayan Allah'a aittir. Allah'ım, avretimi koru, temiz eyle, ayıbımı ört ve beni ateşten sakındır.

7- Tuvaletten çıktıktan sonra ise şu duanın okunması:

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَمَاطَ عَنِّي الْأَذَى وَهَنَّأَنِي طَعَامِي وَشَرَابِي وَعَافَانِي مِنَ الْبَلْوَى

Anlamı:

Bütün övgüler, sıkıntıyı benden uzaklaştıran, yemeğimi ve içeceğimi bana afiyetli kılan ve acıdan beni muaf tutan Allah'a aittir.

Ardından abdest alınmaya başlanır. Ancak abdeste başlamadan önce (özellikle de gece teheccüdü için alınan abdestten önce) dişlerin misvakla (fırça ve benzeriyle) yıkanması, müslüman bir kimsenin asla ihmal etmemesi gereken önemli sünnetlerdendir. Öyle ki, Allah Resulü (s.a.a) aldığı her abdestten önce mutlaka dişlerini misvakla yıkar ve bu işin önemine işaretle; "Eğer ümmetime ağır gelmeseydi, onlara her namaz için abdest aldıklarında dişlerini misvakla yıkamalarını emrederdim" buyuruyorlardı.²⁷

Hz. İmam Cafer Sadık (a.s) ise bu konuda şöyle buyurmuşlardır: "Dişlerin misvakla (fırça ve benzeriyle) yıkanmasının on iki yararı vardır. Her şeyden önce bu iş sünnete uymaktır. Ağzı temizler, göz ışığını artırır, Rahman olan Allah'ın rızasını kazandırır, dişlerin beyazlaşmasını sağlar, dişlerin çürümesini önler, diş etlerini güçlendirir, iştahı açar, balgamı giderir, hafızayı artırır, sevabı katlandırır ve melekleri rahatlatır.²⁸

Dişleri misvakla yıkadıktan sonra, sıra Allah Resulü (s.a.a) ve Ehlibeyt İmamları (a.s)'dan nakledilen sünnete uygun abdest almaya gelir. Sünnete uygun bir abdest almak için ise, abdest almaya, ağza ve burna su alınarak, ağzı ve burnu yıkamakla başlanılır. Dolayısıyla önce üç defa ağza su alınarak, ağız abdestin sünneti niyetiyle yıkanır, ardından aynı niyetle buruna üç defa su alınarak burun yıkanır. Sonra da abdest niyetiyle yüz, alnın üst kısmından çene altına kadar ve kollar, dirseklerden parmak uçlarına kadar, birincisi farz ikincisi ise sünnet olmak üzere, iki defa bol suyla yukarıdan aşağıya doğru Allah rızası niyetiyle yıkanır. Yüzü yıkarken gözlerin açık tutulması da abdestin sünnetlerindendir. Ayrıca bu uzuvların her birisini yıkarken, Allah Resulü (s.a.a) ve Ehlibeyt İmamları (a.s)'dan nakledilen aşağıda yer vereceğimiz duaların okunması da abdestin ihmal edilmemesi gereken sünnetlerindendir.

Abdest alma esnasında Allah Resulü (s.a.a) ve Ehlibeyt İmamları (s.a.a) tarafından okunması tavsiye edilen dualar şöyledir:

Abdest almak için kullanılacak su görüldüğünde şöyle denir:

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ الْمَاءَ طَهُوراً، وَلَمْ يَجْعَلْهُ نَجِساً.

Anlamı:

Bütün övgüler, suyu temiz ve temizleyici kılıp necis kılmayan Allah'a aittir.

Avuç içine su alındığında şöyle dua edilir:

اللهُمَّ اجْعَلْنِي مِنَ التَّوَّابِينَ وَاجْعَلْنِي مِنَ الْمُتَطَهِّرِينَ

Anlamı:

Allah'ım beni tövbe edenlerden ve temizlenenlerden kıl.

Ağza su alındığında şöyle dua edilir:

اللهُمَّ لَقِّنِّي حُجَّتِي يَوْمَ أَلْقَاكَ وَأَطْلِقْ لِسَانِي بِذِكْرِكَ

Anlamı:

Allah'ım huzuruna varacağım günde söylemem gereken delilimi bana telkin eyle ve dilimi seni anmak için serbest kıl.

Burna su alındığında şöyle dua edilir:

اللهُمَّ لَا تُحَرِّمْ عَلَيَّ رِيحَ الْجَنَّةِ، وَاجْعَلْنِي مِمَّنْ يَشَمُّ رِيحَهَا وَرَوْحَهَا وَطِيبَهَا.

Anlamı:

Allah'ım cennetin kokusunu bana yasaklama ve beni cennetin kokusunu, tazeliğini ve güzelliğini koklayan kullarından kıl.

Yüz yıkanırken şöyle dua edilir:

اللهُمَّ بَيِّضْ وَجْهِي يَوْمَ تَسْوَدُّ فِيهِ الْوُجُوهُ، وَلَا تُسَوِّدْ وَجْهِي يَوْمَ تَبْيَضُّ فِيهِ الْوُجُوهُ.

Anlamı:

Allah'ım yüzlerin karardığı günde benim yüzümü ak eyle ve yüzlerin beyazlaştığı günde benim yüzümü karartma.

Sağ kol yıkanırken şöyle dua edilir:

اللهُمَّ أَعْطِنِي كِتَابِي بِيَمِينِي، وَالْخُلْدَ فِي الْجِنَانِ بِيَسَارِي، وَحَاسِبْنِي حِسَاباً يَسِيراً.

Anlamı:

Allah'ım amel defterimi sağ elime ve cennette ebedi kalma beratımı da sol elime ver ve hesabımı kolaylaştır.

Sol kol yıkanırken şöyle dua edilir:

اللهُمَّ لَا تُعْطِنِي كِتَابِي بِشِمَالِي، وَلَا مِنْ وَرَاءِ ظَهْرِي، وَلَا تَجْعَلْهَا مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِي، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ مُقَطَّعَاتِ النِّيرَانِ.‏

Anlamı:

Allah'ım amel defterimi sol tarafımdan ve arkamdan bana verme, ellerimi boynuma da bağlama ve cehennem ateşinin parçalarından sana sığınıyorum.

Başa mesh edilirken şöyle dua edilir:

اللهُمَّ غَشِّنِي بِرَحْمَتِكَ وَبَرَكَاتِكَ وَعَفْوِكَ.

Anlamı:

Allah'ım, beni rahmetin, bereketin ve affınla kuşat.

Ayaklara mesh edildiğinde şöyle dua edilir:

اللهُمَّ ثَبِّتْ قَدَمَيَّ عَلَى الصِّرَاطِ يَوْمَ تَزِلُّ فِيهِ الْأَقْدَامُ، وَاجْعَلْ سَعْيِي فِيمَا يُرْضِيكَ عَنِّي، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.

Anlamı:

Allah'ım, ayakların sürçtüğü günde sırat köprüsünde ayaklarımı sabit kıl ve senin rızanı kazandıracak yolda hareket etmemi sağla, ey esirgeyenlerin en merhametlisi.

Abdest sonrasında ise şöyle dua edilir:

أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ اللهُمَّ اجْعَلْنِي مِنَ التَّوَّابِينَ وَاجْعَلْنِي مِنَ الْمُتَطَهِّرِينَ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ.

Anlamı:

Tanıklık ederim ki, Allah'tan başka bir mabut yoktur. Allah'ım beni tövbe eden ve temizlenen kimselerden kıl. Kuşkusuz bütün övgüler âlemlerin Rabbi olan Allah'a aittir.

Yukarıda naklettiğimiz bu abdest adabı ve duaları, bir hadis–i şerifte Hz. İmam Ali (a.s)'dan nakledilmiştir. Hadiste yer aldığı üzere Hz. İmam Ali (a.s), oğlu Muhammed–i Hanefiyye'den su isteyip onun yanında yukarıdaki şekilde abdest almış ve ardından da şöyle buyurmuşlardır:"Ey Muhammed, kim benim gibi abdest alır ve benim söylediğim sözlerin benzerini abdest esnasında söylerse, Allah onun abdest suyunun her damlasından bir melek yaratır ve o melekler Allah'ı takdis, tesbih edip tekbir getirirler; bu meleklerin kıyamet gününe kadar yapacakları bu amelden oluşan sevap ise bu insana yazılır."²⁹ O halde Allah Teâlâ'nın kendilerine gece teheccüdüne kalkma tevfiki inayet ettiği mümin kimselerin abdest konusundaki bu adap ve sünene riayet etmeği ihmal etmeyecekleri açıktır.