Makaleler

İslamî İrfanı Ararken

Merhum Üstad Muhammed Taki Misbah - Misbah Dergisi 9. Sayı İrfan Nedir? İrfan ve marifet terimleri kelime anlamı itibariyle aynı anlamı taşıyor ve her ikisi de ‘tanımak’ anlamındadır. Bu tanımak, duyular, akıl, anlatım veya kalp yoluyla gerçekleşmiş olabilir. Dolayısıyla kelime anlamı itibariyle önemli bir fark gözlemlenmiyor ve bütün bunlar için irfân...

Bilim ve Din

Dr. Lütfullah Celali Hüseyni - Misbah Dergisi 9. Sayı Her ne kadar bilim ve din, toplumlarda çok uzak çağlardan beri yanyana varlıklarını sürdürmüşlerse de ve çok az kişi bu ikisinin ilişkisini sorgulamışsa da son yüzyıllarda özellikle Batı’da bu mesele bilim insanlarının ciddi bir şekilde ilgisini çekmiştir. Diğer bir ifadeyle, geçmişte...

Aile İşlev ve Fonksiyonları

Hüseyin Bustan - Misbah Dergisi 9. Sayı Özet Bu makalede İşlevsel Sosyologlar ve bazı konularda Eleştirisel Ekollerin görüşlerine tekit ederek aile kurumunun en önemli işlevlerini araştırdık ve konu edilen her bir işlevi İslami bakış açısı esasına göre açıkladık. Genel anlamda İslam, aile kurumunun toplumsal işlevlerinin tamamını varsayım hakikatleri olarak nazarda tutar...

Beyin Ölümü (Gönüllü Olmayan Pasif Ötanazi) ve Fıkhî-Hukukî Sonuçları

Adil Sazihani - Misbah Dergisi 9. Sayı Özet Beyin ölümü, merhamete dayalı öldürme türlerinden biri sayılmaktadır. Bu konudaki çeşitli görüşler, ahlak alanındaki farklı görüşlerle ilişkilidir. Hayata son verme üzerine yapılan tartışmalar, “değer”ler üzerine yapılan tartışmalardır. Kimileri, hayatın, iyiliğin üst seviyesi olduğuna ve diğer iyiliklerin hayatın ve yaşamın varlığıyla anlam kazandığına inanmaktadır....

İbn Miskeveyh’in Eğitim, Öğretim ve Temelleri Üzerine Görüşleri

Muhammed Beheşti - Misbah Dergisi 9. sayı Miskeveyh’in Hayatı ve Eserleri 1. İbn Miskeveyh’in Hayatı[1] Miskeveyh diye meşhur olan Ahmed bin Muhammed bin Yakub, dördüncü asrın Müslüman mütefekkirlerindendir. Hicrî kamerî 325 yılında Rey’de dünyaya geldi. Çocukluk ve gençlik dönemiyle ilgili elde pek bir bilgi yoktur ama kendisinin Tehzibu’l-Ahlâk’ta yazdıklarından, yaşamının iki farklı...

Allah’ın Sevdiği Kimseler

Yusuf Tazegün Allah’ın sevgisine ulaşan gerçek hazineye ulaşmıştır, bu sevgi onun için her şeyden daha değerlidir. İlahi sevgi, çölün ortasında yolunu kaybetmiş, ekmeğini suyunu bitirmiş ve baygın bir halde ölümü bekleyen kimsenin yaşama isteğinden daha değerlidir. Ölüm döşeğinde ölmek üzere olan kimsenin birkaç gün daha yaşama isteğinden daha büyüktür. Allah’ın...

Hadisi Anlamanın Engelleri

Abdulhadi Mesudi Özet Hadisin manasını anlamanın, mana taşıyan başka her metin gibi kuralları ve metodu vardır ve her anlam ona nispet edilemez. Bu anlayış, metinlerin anlaşılmasına hâkim rasyonel metod izlendiği, engel ve afetlerin girdabına yakalanılmadığı takdirde söyleyen ve yazanın maksadına uygun olacak yahut en azından ona yakınlaşacaktır. Böyle olmadığı takdirde ise...

Bilimsel Tefsir Ekolü, Deliller ve Eleştiriler

Ali Ekber Babai Bilimsel İçtihadla Tefsir Ekolünün Tarifi Bu ekolün taraftarları; birincisi, ayetleri tefsir ederken deneysel bilgilerden yardım almayı gerekli veya güzel görenler; ikincisi, Kur’an ayetlerinin büyük bölümünü deneysel bilgilerin yardımıyla tefsir edenlerdir. Fakat kimileri “bilimsel tefsir”i başka şekillerde de tarif etmiş ve sözkonusu iki özellikten yoksun olanları bilimsel tefsirin taraftarları...

Yeni Kelam ve Kapsamı

Ali Şirvani İslami Öğretilerin Üçlü Tasnifi İslami öğretiler, bir görüşe göre, nispeten yaygın üç temel bölümde yer alır: Akaid, ahlak ve ahkam. İslam akaidi, varlık ve yokluklar ve varlık âleminin hakikatlerini açıklayan İslam öğretilerini kapsamakta (İslami dünyagörüşü), nazari hikmet ve betimleyici bilimler (normatif bilimler karşısında) ile bağ kurmaktadır. Elbette ki dinî...

Dinin Menşei

Hasan Yusufiyan İlim adamlarının incelemeleri göstermektedir ki, insanlık tarihi dinle içiçedir ve insan hiçbir zaman dine ihtiyacı olmadığını düşünmemiştir.[1] Hatta ateistlerin çoğu bile “dinden arınmış dünya”yı ulaşılmaz varsayım kabul etmekte ve insanlık toplumunun geleceğini -tıpkı geçmişi gibi- dinî inançlarla birlikte görmektedir.[2] Fransız filozof ve tarihçi Ernest Renan’a (1823-1892) göre, “Dine...

Hz. Lokman-i Hekim (A.S)

Bismillahirrahmanirrahim Musa AYDIN   Hz. Lokman-ı Hekim, Kur’an’da da iki yerde ismi geçen, hakkında müstakil bir sure nazil olan hikmetiyle meşhur önemli bir tarihî şahsiyettir. Allah-u Teala Lokman suresinin 12. ayetinde onun hakkında şöyle buyurmaktadır: وَلَقَدْ اٰتَيْنَا لُقْمٰنَ الْحِكْمَةَ اَنِ اشْكُرْ لِلّٰهِ وَمَنْ يَشْكُرْ فَاِنَّمَا يَشْكُرُ لِنَفْسِهٖ وَمَنْ كَفَرَ فَاِنَّ اللّٰهَ غَنِىٌّ حَمٖيدٌ “Andolsun ki...

Fuzuli (Muhammed b. Süleyman)

Hazırlayan: Habip Coşkun Doğup Yaşadığı Yer Toplum bilimciler onun Oğuzların Bayat aşireti Türkmenlerinden olduğunu beyan etmişlerdir. Kayıtlarda doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber Fuzûlî’nin 15. asrın sonları veya 16. asrın başlarında dünyaya geldiğini söylemişlerdir. Hangi şehirde doğduğu konusunda ihtilaflar mevcuttur. Ali onun Bağdat’lı, Kınalızade Hille’li, Riyazî ise Kerbela’lı olduğunu söylemişlerdir. Şair...

Safevi Döneminde İran ve Osmanlı Toplumsal İlişkileri

Dr. Ebulfazıl Abidini Özet İki Müslüman komşu ülke olan İran ve Osmanlı, tarih boyunca oldukça iyi ilişkiler içerisinde olmuşlardır. Elbette tarih sahnesinde bu uzun birliktelik bazen askeri ve siyasi çekişmelere sahne de olmuştur. Ama bu yaşanan krizler hiçbir zaman bu iki millet arasında var olan dostluğu derinden etkileyememiştir. Bu araştırmanın amacı; iki...

Bağdat’ın Düşmesinde Nasıruddin Tusî’nin ve Şiilerin Rolü Efsanesi

Dr. Resul Caferiyan Giriş Büyük İranlı âlim Hace Nasiruddin Tusî’nin İslam dünyasında, bilhassa Moğollar döneminde meydana gelen bazı hadiselerdeki siyasî rolü hakkında birbirinden farklı, hatta kimi zaman birbirine karşıt görüşler ileri sürülmüştür. Bu görüş farklılıkları, Nasıruddin Tusî ve siyasî tavrı hakkında yargıda bulunmayı güçleştirmektedir. Kimi araştırmacılar Nasıruddin Tusî’yi dinî maslahat karşısında...

El-Hakim Fatımi ve Kıpti Zımmiler

  Kıptilerin İslam’ı kabul etmeleri ve irtidatları üzerine bir inceleme Doç. Dr. Masumali Pençe, Doç. Dr. Muhammedali Kazım Bigi, Prof. Dr. Hadi Alimzade   Özet Müslüman Araplar eliyle fethedilmiş ülkelerde İslam’a girilmesi olgusu, İslam tarihi araştırmaları içinde kapalı ve tartışmalı mevzular cümlesindendir. Müslüman Mısır’da Kıptilerin toplumsal değişimine dair asıl kısım, dinlerinin Hıristiyanlıktan İslam’a dönüşmesiyle...

Taberî’nin İlmî ve Kültürel Şahsiyeti

Taberî’nin Hayatı Ebu Cafer Muhammed b. Cerir b. Yezid et-Taberî el-Âmulî1 224 Hicrî Kamerî (838 Miladî) veya 225 (839 Miladî) yılında dünyaya gelmiş -Taberî doğum tarihini tam olarak bilmediğini söylemiştir2- ve 310 (923 M.) yılının Şevval ayında vefat etmiştir. Hicrî üçüncü yüzyılın (Miladî 9. Yüzyıl) ikinci yarısında ve dördüncü yüzyılın...

Peygamberlerin Gönderiliş Felsefesi

Uğur AKTAŞ   Allah-u Teala insanı 2 boyutlu yaratmıştır. Bunlardan biri fiziksel, diğeri ise aklî yönüdür. Ve bu her iki yaratılış üzerine de insanlar farklı görüşler ve düşünceler ileri sürmüşlerdir. Yaratılıştaki bu 2 yönden insanı insan yapan esas faktör ikinci yönü olan aklî boyutudur. Çünkü insan eğer aklını kullanamazsa bir hayvan...

Felsefe ve Felsefi Ekoller

Muhsin Gereviyan   Felsefeye Olan İhtiyaç Almış olduğumuz her karar ve atmış olduğumuz her adımda mutlaka kendimize şu soruyu yöneltmemiz gerekir: “Ben niçin bunu yapıyorum?” İlahi hekimler, Lemiyyeti (nasıllık-tabiat) sormayı, yani “niçin”liği, her şeyin temelindeki esaslı üç sorudan biri olarak görmüşlerdir. Bu üç soru: Niçinlik, varlık ve nasıllıktan ibarettir. Bu yüzden her bir bilimsel dalın...

Son Yarım Yüzyılda Felsefenin Durumu

Dr. Gulamhüseyin İbrahimi Dinani İle Söyleşi   Allah’ın adıyla. 〉 Sayın Dinani, yazılarınızda ve söyleşilerinizde defalarca açıkladığınız gibi en seçkin felsefe hocanız Allame Tabatabai idi. Bize kendisinin özelliklerinden ve neden seçkin biri olduğundan bir miktar bahsedebilir misiniz? Bu konu hakkında mükerrer konuşmalarım oldu. Allame Tabatabai’nin özellikleri epey fazladır. Kendisi aslında dört dörtlük...

Tebşîr-i Zuhûr ve “Eyüp Sultan”

Prof. Dr. HÜSEYİN HATEMİ   İstanbul'da halkın öteden beri Eyüp Sultan diye adlandırdığı ve "Eyüp" semtinde türbesini ziyaret ettiği zat, Ebu Eyyûb Hâlid ibn-i Zeyd-i Ensârî, Resûl-i Ekrem'in (s.a.a.) ashâbının büyüklerindendir. Resûl-i Ekrem (s.a.a.) Medine'ye şeref verdiği ve "Üzerimize ay doğdu/Veda' tepelerinden" gibi sevinçli nağmelerle karşılandığı 24 Eylül 622 cuma günü,...

Gazâlî Felsefeye Karşı mıydı?

Dr. Muhammed Hüseyin Gencî   Özet Din ve felsefe ilişkisi, tıpkı nakil ve akıl ilişkisi gibi eski zamanlardan beri çeşitli dinlerden olan mütefekkirlerin zihnini meşgul etmiş önemli meselelerdendir. Müslüman düşünürler de bundan müstesna değildir ve eserlerinde bu konuya değinmişlerdir. İslâm kültüründe kelâmcıların felsefenin temellerini şeriata aykırı gördükleri için felsefeye karşı çıktıkları meşhurdur....